Blog

Ο επίσκεψη στον καρδιολόγο γίνεται σε ένα φιλικό για τον ασθενή χώρο, σε άνετο και ήρεμο κλίμα με σκοπό την δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ ασθενούς και ιατρού. Η επιμονή στο ιστορικό και η καταγραφή του είναι ζωτικής σημασίας και είναι σύνηθες να διαρκεί αρκετή ώρα. Η κλινική εξέταση το ηλεκτροκαρδιογράφημα και ο υπέρηχος καρδιάς πλαισιώνουν στη συνέχεια την καρδιολογική εξέταση, πάντα σε ένα φιλόξενο και προστατευμένο χώρο, σεβόμενοι ασφαλώς την αξιοπρέπεια του ασθενούς. Η τελική ενημέρωση για τα ευρήματα, η ενδεχόμενη συνταγογράφηση περαιτέρω εξετάσεων ή φαρμάκων και η επίλυση οποιασδήποτε απορίας που μπορεί να προκύψει, ολοκληρώνει την καρδιολογική εκτίμηση. Οι οδηγίες του καρδιολόγου δεν είναι ποινές και τιμωρία και σε καμία περίπτωση δεν έχουν σκοπό να επιβληθούν με εξαναγκασμό. Είναι όμως η ευκαιρία που δίνεται στον καθένα ξεχωριστά να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του και να αυξήσει το προσδόκιμο επιβίωσης του.

Η επίσκεψη στον καρδιολόγο πρέπει να γίνεται κάθε φορά που υπάρχει οποιαδήποτε συμπτωματολογία από την περιοχή του θώρακα όπως θωρακικό άλγος ή αίσθημα παλμών με σκοπό την περαιτέρω διερεύνηση του ενοχλήματος. Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς συστήνεται τακτική ετήσια επίσκεψη στον καρδιολόγο μετά την ηλικία των 40 ετών, ενώ αν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο  (κληρονομικό ιστορικό στεφανιαίας νόσου, οικογενής δυσλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, κάπνισμα) τότε η επίσκεψη καλό θα ήταν να γίνεται από μικρότερη ηλικία με σκοπό την έγκαιρη αντιμετώπιση τους. Σε ασθενείς με ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου (π.χ. έμφραγμα του μυοκαρδίου, περιφερική αποφρακτική αρτηριακή νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ανεύρυσμα αορτής) οι επισκέψεις στην αρχή είναι πιο συχνές με σκοπό την σωστή ρύθμιση της φαρμακευτικής αγωγής και την κατάλληλη εκπαίδευση του ασθενούς στον νέο τρόπο ζωής.

Όχι. Καμία από τις εξετάσεις που γίνονται στο καρδιολογικό ιατρείο δεν είναι επώδυνη. Ενδεχομένως να υπάρξει μια ανεπαίσθητη ενόχληση κατά την αφαίρεση των αυτοκόλλητων που καταγράφουν το ρυθμό στο Holter ρυθμού και στον υπέρηχο καρδιάς. Επίσης, δεν αποτελεί μέρος της εξέτασης η παρακέντηση με βελόνες (ενέσεις ή φλεβοκέντηση).

Ο όρος «φτερούγισμα στην καρδιά» χρησιμοποιείται πολύ συχνά για να περιγράψει με έμφαση το αίσθημα χτύπων της καρδιάς. Συνώνυμος όρος είναι το «αίσθημα παλμών» ή το «αίσθημα σφύξεων στον λαιμό». Το σύνηθες είναι να είναι μια πιο δυνατή αίσθηση του φυσιολογικού χτύπου της καρδιάς, ειδικά σε συνθήκες ηρεμίας, ωστόσο μπορεί να είναι και η μόνη κλινική εκδήλωση κάποιας αρρυθμίας. Σημειώνεται ότι υπάρχει μεγάλη ετερογένεια ως προς την βαρύτητα του συμπτώματος από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η σύσταση είναι να γίνεται πλήρης καρδιολογικός έλεγχος με τοποθέτηση Holter ρυθμού για περαιτέρω διερεύνηση.

Τα συμπτώματα που προέρχονται από παθήσεις της καρδιάς είναι πάρα πολλά και φυσικά υπάρχει ετερογένεια στην εκφραζόμενη βαρύτητα τους από άνθρωπο σε άνθρωπο. Παρακάτω αναλύουμε τα κυριότερα από αυτά τονίζοντας ωστόσο ότι για την ασφάλεια του ασθενούς η εκτίμηση τους πρέπει πάντοτε να γίνεται από ειδικό καρδιολόγο.

• Το συσφικτικό θωρακικό άλγος εντοπιζόμενο κυρίως στο στέρνο του ασθενούς το οποίο δίνει αντανακλάσεις σε κάποιο από τα άνω άκρα, στην κάτω γνάθο ή στο επιγάστριο (στομάχι), χρήζει άμεσης διερεύνησης από ειδικό καρδιολόγο προς αποκλεισμό ή επιβεβαίωση στεφανιαίου επεισοδίου (ασταθής στηθάγχη – οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου). 
• Η εύκολη κόπωση που κυρίως γίνεται αντιληπτή όταν πλέον ο ασθενής δεν μπορεί να ανταποκριθεί ενεργά στις ίδιες δραστηριότητες όπως πριν από κάποιους μήνες μπορεί να είναι αποτέλεσμα σιωπηλής ισχαιμίας ή σιωπηλού πρόσφατου εμφράγματος του μυοκαρδίου. Επίσης αποτελεί το αρχικό γενικό και μη ειδικό συμπτώματα ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια.
• Τα οιδήματα κάτω άκρων ή αλλιώς «πρησμένα πόδια» (διόγκωση μαλακών ιστών από τα δάκτυλα των ποδιών έως και τις γάμπες και στα δύο πόδια) είναι πολύ συχνό εύρημα σε ασθενείς με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Η καρδιά των ασθενών αυτών δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο έργο της με αποτέλεσμα τη μη σωστή διακίνηση του αίματος και την σταδιακή με τον καιρό περαιτέρω κατακράτηση υγρών. Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να επισκεφθούν τον καρδιολόγο τους για να διερευνηθεί αρχικά η αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας και έπειτα με πιο τακτικές επισκέψεις να ελέγχεται η φαρμακευτική τους θεραπεία και το βιοχημικό τους προφίλ (κυρίως η νεφρική λειτουργία) με εξετάσεις αίματος. Το ίδιο σύμπτωμα με ηπιότερη κλινική εικόνα μπορεί να είναι εύρημα σε ορισμένους υπερτασικούς ασθενείς που λαμβάνουν συγκεκριμένη φαρμακευτική θεραπεία κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες οπότε καλό είναι να γίνεται αντικατάσταση αυτής την περίοδο αυτή.
• Η ζάλη και η απώλεια συνείδησης (λιποθυμικό επεισόδιο – συγκοπή) είναι συνήθη ενοχλήματα που οδηγούν τους ασθενείς συχνά στα επείγοντα του εφημερεύοντος νοσοκομείου. Η ζάλη μπορεί να είναι εκδήλωση κάποιας επικίνδυνης αρρυθμίας και ενδεχομένως να συνυπάρχει με αίσθημα παλμών. Τέτοια επεισόδια πρέπει να διερευνώνται ενδελεχώς με πλήρη καρδιολογική εκτίμηση συμπεριλαμβάνοντας το Holter ρυθμού.
• Η δύσπνοια είναι ένα μη ειδικό σύμπτωμα που μπορεί να είναι είτε καρδιολογικής είτε πνευμονολογικής είτε τέλος μικτής αιτιολογίας. Σε περίπτωση καρδιακής αιτιολογίας μπορεί να εκδηλώνεται ως δύσπνοια στην προσπάθεια, ως νυκτερινή παροξυσμική δύσπνοια (δύσπνοια που αφυπνίζει τον ασθενή και τον οδηγεί σε ανοικτό παράθυρο για την αναζήτηση οξυγόνου), ως δύσπνοια ηρεμίας ή ως ορθόπνοια (ανακούφιση μόνο στη καθιστή θέση). Αποτελεί εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας (συνήθως προχωρημένης νόσου) και αποτελεί σύμπτωμα έντονης δυσφορίας για τον ασθενή. Συστήνεται η άμεση εξέταση από ειδικό καρδιολόγο με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και την έναρξη φαρμακευτικής θεραπείας.

Με την προληπτική καρδιολογική εξέταση που περιλαμβάνει κλινική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχοκαρδιογράφημα καρδιάς αλλά και με τις εξετάσεις αίματος σκοπός είναι η έγκαιρη αναγνώριση παθήσεων αλλά και παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο (αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, κάπνισμα, καθιστική ζωή) με τελικό στόχο την αντιμετώπιση τους σε πρώιμο στάδιο. Οι σύγχρονες Ευρωπαϊκές οδηγίες για την μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην αυστηρή τήρηση του πλάνου θεραπείας των παραγόντων κινδύνου αλλά και στην αλλαγή του τρόπου ζωής όπως την αποχή από το κάπνισμα, την κατανάλωση υγιεινών τροφίμων, τη χαμηλή πρόσληψη αλατιού, τη συστηματική σωματική άσκηση, τη διατήρηση χαμηλού βάρους. Ο θεράπων καρδιολόγος γίνεται αρωγός της προσπάθειας αυτής θέτοντας το παραπάνω πλάνο και ενισχύοντας ηθικά και ψυχολογικά τον ασθενή.

Το πλέον τυπικό και συνηθέστερο προειδοποιητικό σύμπτωμα για ένα πιθανό στεφανιαίο επεισόδιο είναι ο πόνος ή η δυσφορία στο στήθος. Εμφανίζεται το ίδιο σε άντρες και γυναίκες και το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η αύξηση της έντασης του όταν ο ασθενής εργάζεται-κουράζεται ενώ αντίθετα μειώνεται και εξαφανίζεται με την ανάπαυση. Η διάρκεια του κυμαίνεται από 5 έως 20 λεπτά. Με το πέρασμα του χρόνου τα επεισόδια αυτά τείνουν να γίνονται συχνότερα και να εκλύονται με μικρότερη προσπάθεια. Σε ειδικές ομάδες του πληθυσμού όπως οι ηλικιωμένοι ή μεταξύ των σακχαροδιαβητικών μπορεί να μην υπάρχει η παραπάνω τυπική εκδήλωση αλλά να προεξάρχουν άτυπα συμπτώματα όπως δύσπνοια, επίμονος βήχας, ναυτία, έμετος ή επιγαστρική δυσφορία. Με την ανίχνευση της παραπάνω συμπτωματολογίας συστήνεται να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος και να αναζητείται άμεση εξέταση από ειδικό καρδιολόγο.

Η αρτηριακή υπέρταση είναι από τους συνηθέστερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι αυξημένες τιμές της αρτηριακής πίεσης πολλές φορές υπάρχουν από τη νεαρή ηλικία (δευτεροπαθής υπέρταση) αλλά διαλάθουν λόγω του πλημμελούς προληπτικού ελέγχου στις ηλικίες αυτές. Η επί σειρά ετών καταπόνηση των στεφανιαίων αγγείων από την αυξημένη αρτηριακή πίεση δημιουργεί συνθήκες φλεγμονής και αλλοίωσης του εσωτερικού του αγγείου με αποτέλεσμα να επικάθεται ευκολότερα η χοληστερόλη και να δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο ευάλωτη αθηρωματική πλάκα. Η τελευταία, αν υποστεί ρήξη, προκαλεί τα οξέα στεφανιαία συμβάματα. Συστήνεται λοιπόν η πρώτη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης να γίνεται στην εφηβεία-νεαρή ηλικία με σκοπό την έγκαιρη αναγνώριση των υπερτασικών ασθενών.

Οι αυξημένες τιμές λιπιδίων και χοληστερόλης στο αίμα αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός της διατροφής, σημαντικό ρόλο για το λιπιδαιμικό προφίλ του κάθε ασθενούς παίζει και η κληρονομικότητα. Η γενικότερη φλεγμονώδης αντίδραση του οργανισμού κατά του αγγειακού ενδοθηλίου ευοδώνει την είσοδο των λιπιδίων αυτών στο εσωτερικό του τοιχώματος των αγγείων με αποτέλεσμα τον σχηματισμό της αθηρωματικής πλάκας. Η διατήρηση των τιμών των λιπιδίων σε υψηλά επίπεδα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του μεγέθους της αθηρωματικής πλάκας και την μεγαλύτερη πλέον πιθανότητα να συμβεί κάποιο οξύ στεφανιαίο ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Για το λόγο αυτό λοιπόν προτείνεται υγιεινή διατροφή, τακτικός (ετήσιος) έλεγχος λιπιδίων και πλήρης καρδιολογικός έλεγχος προς αναζήτηση και διόρθωση λοιπών παραγόντων κινδύνου.

Η άσκηση αποτελεί αναμφισβήτητα πλέον ένα από τα καλύτερα «φάρμακα» για το καρδιαγγειακό σύστημα. Βελτιώνει τον τόνο των αγγείων, ισορροπεί το αυτόνομο νευρικό σύστημα, βοηθά την καρδιακή ροή, δυναμώνει τον μυ της καρδίας και ελαττώνει την καρδιακή συχνότητα στη φάση της ηρεμίας. Η καλύτερη άσκηση για το καρδιαγγειακό σύστημα είναι η αερόβια άσκηση. Συστήνεται σε όλους, σε κάθε ηλικία, όμως το είδος και η διάρκεια της άσκησης εξατομικεύεται σε κάθε ασθενή ανάλογα με την συνολική κατάσταση της υγείας του και με τις συνυπάρχουσες παθήσεις. Ιδανικά προτείνεται καθημερινή αερόβια άσκηση μέτριας έντασης τουλάχιστον 150 λεπτά συνολικά την εβδομάδα και επιπροσθέτως αναερόβια άσκηση ήπιας έντασης δύο με τρεις φορές την εβδομάδα για τουλάχιστον 30 λεπτά συνολικά. Η άσκηση πρέπει να είναι τρόπος ζωής για όλους και ο θεράπων καρδιολόγος οφείλει να επικοινωνεί στους καρδιολογικούς ασθενείς την ισάξια σημασία αυτής με τα λοιπά φαρμακευτικά σκευάσματα.